Ks. Zbigniew Chromy
Prawo do sprawowania mszy w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego w czasie Triduum Paschalnego
(2012)

PYTANIE:
Proszę o wyjaśnienie i interpretację dotyczącą prawa do sprawowania mszy w formie nadzwyczajnej rytu rzymskiego w czasie Triduum Paschalnego.
Zgodnie z motu proprio "Summorum Pontificum", które reguluje sprawowanie mszy w formie nadzwyczajnej, każdy kapłan może ją sprawować dowolnie z wyjątkiem Triduum Paschalnego (art. 2, art. 4).
"List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu Świąt Paschalnych" Kongregacji Kultu Bożego (z 16 stycznia 1988) w punkcie 27 określa czas trwania Triduum wskazując, że kończy się ono nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania. Podobna uwaga znajduje się również w księgach liturgicznych, w których po II nieszporach Niedzieli Zmartwychwstania umieszczony jest rubryk "Koniec Triduum Paschalnego".
W "Instrukcji dotyczącej stosowania Listu Apostolskiego Summorum Pontificum" wydanej 30 kwietnia 2011 przez kardynała Wiliama Levadę, ówczesnego przewodniczącego komisji Ecclesia Dei, w punkcie 33 dopuszczono możliwość odprawiania liturgii w formie nadzwyczajnej w czasie Triduum Paschalnego dla "grupy wiernych". Ponadto, w tym samym dokumencie, w punktach od 15 do 19 wyjaśnia termin "coetus fidelium’’.
Pytania:
1. Czy należy rozumieć, że dozwolone jest sprawowanie mszy w formie nadzwyczajnej w Niedzielę Zmartwychwstania (jak w ogóle całej liturgii Triduum Paschalnego) wyłącznie pod warunkiem, że jest to msza z udziałem ludu?
2. Czy autonomiczna decyzja proboszcza o sprawowaniu mszy w formie nadzwyczajnej w Niedzielę Zmartwychwstania (jak w ogóle całej liturgii Triduum Paschalnego) jest warunkiem wystarczającym do jej sprawowania?
(Krzysztof Mizera)

Wprowadzenie:

Papież Benedykt XVI wydając motu proprio Summorum Pontificum pragnie, aby ten cenny skarb, jakim jest Liturgia Rzymska w Usus Antiquior zachować i udostępnić wszystkim wiernym (UE 8a). Jednak w praktyce w związku z celebracją starszej formy rytu rzymskiego (np. kwestia kalendarza), ciągle jesteśmy na początku drogi. Podobnie jest w sprawie kwestii podnoszonych przez Pana. Jak Pan słusznie zauważył, przepisy dotyczące czasu trwania Triduum Sacrum określają, że kończy się ono po II nieszporach Niedzieli Zmartwychwstania. W mszale Pawła VI z 1970 roku obchody Mszy Wieczerzy Pańskiej, Liturgii Męki Pańskiej, Wigilii Paschalnej oraz Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego stanowią jedną całość (tzn. nie są niczym przedzielone). Inaczej wygląda to, jak Pan zapewne wie, w Mszale św. Piusa V. W mszale tym obchód Wigilii Paschalnej jest oddzielony od Niedzieli Zmartwychwstania Ordo Missae, Prefacjami i Kanonem. Zatem w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, choć wchodzi ona według żydowskiego sposobu liczenia czasu (obecnego w liturgii) do Triduum Paschalnego, można odprawiać mszę św. w Usus Antiquior, niezależnie od przepisów dotyczących Triduum, i takie celebracje z udziałem ludu miały miejsce m.in. w Świdnicy, choć nie odprawiano tam Triduum w starszej formie rytu rzymskiego.

Odpowiadając bezpośrednio na pytania:

1. Oczywiście celebracja całego Triduum, bez minimalnej nawet asysty (przy całym bogactwie obrzędów), dla paru osób (SP 5.1 i UE 14) wchodzących w skład coetus fidelium, choć teoretycznie dopuszczalna, nie byłaby rzeczą słuszną. Dla osób znających przebieg obrzędów Świętego Triduum, jest to rzecz jasna, nawet zakładając uprzednio, że te parę osób proszących o celebrację w forma extraordinaria, nie popierałoby w żaden sposób oraz nie należałby do "grup wyrażających sprzeciw co do ważności bądź prawowitości Mszy św. czy sakramentów sprawowanych w forma ordinaria" (UE 19) oraz zakładając, że mają kapłana, który spełnia odpowiednie warunki (sacerdos idoneus – UE 20). Natomiast nieco inaczej jest z samą Niedzielą Wielkanocną. Jak napisałem wyże, takie celebracje odbywają się i miały miejsce także w diecezji świdnickiej. Decyzję o dopuszczeniu celebracji całego Triduum zgodnie z dokumentem Ecclesia Dei podejmuje proboszcz bądź ordynariusz.

2. Warunkiem obok decyzji proboszcza bądź ordynariusza miejsca jest jeszcze sacerdos idoneus i coetus fidelium. Jednak ze względu na rangę uroczystości, należy zastanowić się, czy jeśli nie ma odpowiednio przygotowanej asysty, należy odprawiać in forma extraordinaria w Wielkanoc, przecież są to najważniejsze Święta naszej wiary.

Podsumowując: Myślę, że tekst Universae Ecclesiae jest dosyć klarowny, jednak w przypadku Triduum Sacrum obok teoretycznych możliwości, jakie daje dokument Stolicy Apostolskiej, trzeba jeszcze kierować się roztropnością (taka jest rola proboszcza)– i nie ma to nic wspólnego z blokowaniem papieskich rozporządzeń w tym względzie. Choć nie należy z góry odrzucać możliwości celebracji Świętego Triduum w formie nadzwyczajnej (nawet drugi raz w tym samym kościele – UE 33), to jednak zanim to nastąpi, trzeba poświęcić niemało czasu i energii, aby wszystko przygotować godnie oraz z zachowaniem wszystkich norm liturgicznych (odpowiednio wyszkolona asysta, schola, ect., ect…). Z tego m.in. powodu Triduum jest celebrowane jedynie w kilku najlepiej rozwiniętych pod tym względem ośrodkach w Polsce, w tym we Wrocławiu.

(Ks. dr Zbigniew Chromy)