Ks. Piotr Kroczek
Szafarz chrztu jako chrzestny
(2016)

PYTANIE:

Czy kapłan będący szafarzem sakramentu może jednocześnie pełnić funkcję ojca chrzestnego dziecka?

Wydaje się, że w świetle teologii nie ma przeszkód, aby kapłan będący szafarzem sakramentu chrztu świętego mógł jednocześnie pełnić zadania ojca chrzestnego. W prawie kanonicznym nie ma expressis verbis zakazu w tej materii, lecz także nie przewiduje się możliwości łączenia tej funkcji i tego zadania.

Nadmienić należy, że Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku pośrednio rozgranicza wypełnianie wymienionych ról poprzez umieszczenie regulacji ich dotyczących w dwóch osobnych jednostkach systematyzacyjnych wyższego stopnia, czyli rozdziałach - szafarz chrztu to kan. 861-863, a chrzestni to kan. 872-874.

Przechodząc do następnego argumentu trzeba zauważyć, że w kan. 872 stanowi się, iż chrzestni względnie chrzestny albo chrzestna (zob. kan. 873) mają wraz z rodzicami "przedstawiać" (praesentare) dziecko do chrztu. Liturgia chrzcielna przewiduje w kilku miejscach dialog pomiędzy szafarzem chrztu a rodzicami chrzestnymi (np. Obrzędy chrztu dzieci nr: 40, 56 i n., 78, 93 i n.). W obrzędach umieszczono także rubryki, które każą rozdzielić rolę szafarza i chrzestnego - "Celebrans wita obecnych zwłaszcza rodziców i chrzęstnych" (Obrzędy chrztu dzieci nr 36), "Celebrans przemawia do rodziców i chrzęstnych" (Obrzędy Chrztu dzieci nr 93), czy też "przedstawiciel każdej rodziny (np. ojciec lub chrzestny) zapala świecę swego dziecka od świecy paschalnej. Celebrans może podać świecę zapaloną od paschału" (Obrzędy chrztu dzieci nr 65). Wszystko to oznacza, że nie przewiduje się jednoczesnego pełnienia funkcji szafarza chrztu i zadania chrzestnego. Duchowny, jako ojciec chrzestny, nie może przedstawiać dziecko wspólnocie Kościoła prosząc o udzielenie chrztu, a jednocześnie w imieniu Kościoła - jako szafarz tego sakramentu - przyjmować dziecko i sprawować liturgię chrzcielna, która zawiera w kilku miejscach dialog i wykonywanie określonych zadań, to bowiem zakłada współdziałanie dwóch stron.

Skoro w zwyczajnych okolicznościach "chrztu udziela się z zachowaniem obrzędu przepisanego w zatwierdzonych księgach liturgicznych" (kan. 850), to w świetle przytoczonych dyspozycji odpowiedź na zadane pytanie powinna brzmieć - negative.

Powyższą argumentację można wzmocnić tym, że zaistnieć może jeszcze pewna niestosowność, jeżeli szafarz sakramentu chrztu pełniłby zadania ojca chrzestnego w sytuacji, gdy matka jest osobą samotną.

Nie wydaje się, aby było możliwe usprawiedliwienie zastosowania odmiennego rozwiązania niż wskazane. Szafarz chrztu może wprawdzie skorzystać z uprawnienia z nr 34 Obrzędów, które pozwala mu, ze względu na szczególne okoliczności i rozmaite potrzeby oraz życzenia wiernych, wprowadzić odmienna od przepisanej praktykę udzielenia tego sakramentu, jednakże to ogólne zezwolenie jest ograniczone do tego, na co zezwala się w innych przepisach liturgicznych takich jak Rytuał Rzymski czy Wprowadzenie do obrzędów.
(Ks. dr hab. Piotr Kroczek, prof. UPJPII)